Vanitas vanitatum

Over de compositie

Vanitas vanitatum is geïnspireerd op het schilderij Vanitas stilleven met portret van een jonge schilder van David Bailly. Dit werk uit de collectie van Museum De Lakenhal in Leiden vormt het middelpunt van de tentoonstelling David Bailly - Tijd, Dood en IJdelheid (10 maart tot 2 juli 2023).

De drie delen van deze compositie zijn geïnspireerd op verschillende elementen van het schilderij. Het eerste deel, 'Lady in grisaille', is een muzikale weergave van de spookachtige afbeelding van een vrouw op de achtergrond van het schilderij. De muziek drukt het mysterie rond dit figuur uit: Wie is zij? En waarom is ze bijna onzichtbaar?

Een ander mysterie vormt het uitgangspunt voor het tweede deel. Bailly heeft een jonge schilder afgebeeld. Hoewel niet bekend is wie deze persoon precies is, volg ik graag de interpretatie dat dit een jongere versie van Bailly zelf is. Deze jongere Bailly houdt een portret van de oudere Bailly vast. Door zichzelf twee keer op verschillende leeftijden af te beelden, speelt Bailly een spel met de toeschouwer, en misschien ook met zichzelf. Het tweede deel, genaamd 'De schilder en zijn zelfportretten', vormt een speels pizzicato-spel tussen viool en altviool.

Het laatste deel, 'Vita brevis', drukt de thema's van vergankelijkheid en sterfelijkheid uit die zo overvloedig aanwezig zijn in het schilderij. De muziek maakt halverwege het deel een plotselinge wending: als het leven kort is, is het beter om er volop van te genieten en te proberen mooie dingen te creëren.

Deze compositie en de bijbehorende audiovisuele opname zijn mede tot stand gekomen dankzij Dutch Composers NOW, Buma Cultuur en het Nederlandse Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.